İşten yorgun argın gelmiş, bacaklarını uzatmış, kanepeye güzelce yayılmış en sevdiğin programı izliyordun. Su içme ihtiyacı hissettin ve mutfağa gittin. Mutfağa girince birden neden orada olduğunu sorguluyor musun? Neden mutfağa gittiğini unutuyorsan ve düşünceli bir şekilde tek kaşın havada salona geri dönüyorsan sana bir haberim var. Korkma sadece senin başına gelmiyor, herkesin başına gelebiliyor. Bunun adı kapı eşiği etkisi.

Kapı eşiği etkisiyle ilgili gerçekleştirilen ilk testte araştırmacılar denek grubunu ikiye ayırıyor ve bilgisayar ekranında basit görsellerin yerlerini hatırlamaya dayalı bir hafıza oyunu oynatmaya başlıyor. Ekranda gördükleri şekillerin yerlerine bir süre bakıldıktan sonra görüntüler kayboluyor ve denekler yerleri hatırlamaya başlamadan önce odada bulunan bazı eşyaları taşımakla görevlendiriliyor. Gruplardan bir tanesinde denekler, eşyaları çok da yakın olmayan ancak aynı odada yer alan bir masanın üzerine taşımakla görevlendirilirken diğer grup ise çok daha yakın bir mesafede ancak farklı bir odaya taşıyor. Eşyalar taşındıktan sonra tekrar bilgisayar karşısına oturtulan deneklerden, oda değiştiren deneklerin ekrandaki görüntülerin yerlerini hatırlama oranları, oda değiştirmeyenlere göre çok daha düşük. Durumu gündelik hayatta da gözlemleyen araştırmacılar, sonuçların her koşulda hemen hemen aynı olduğu konusunda hemfikir oldu. Yani oda değiştirmenin hafıza üzerinde olumsuz bir etkisi var. (Çavuş,2018)

   Makale yazarlarına göre aslında bu durum bir şeyi rastgele unutmaktan daha farklı bir durum. Kapı eşiği etkisi beynimizin çalışma sisteminin bir ürünüdür. Sade bir dille anlatacak olursak; beyninizi bir flash bellek gibi düşünün. Her yeni şey öğrenildiğinde yeni bir dosya açar ve bilgileri o dosyaya aktarır. Aynı zamanda meydana gelen olaylar ile onların meydana geldikleri mekanlar arasında bağlantı kurar. Bağlantı kurulan çevreden ayrıldığımızda o çevrenin dosyasını kapatır ve yeni bir ortama girdiğimizde o ortamın dosyasını açar. Bu yüzden salondayken aklınızda olan şey mutfağa geldiğinizde aklınızdan uçup gitmiş olabilir. Sonucunda kendinizi etrafa boş gözlerle bakarken bulursunuz.

     Arsoy’a göre; kapı eşiği etkisinin olası nedenleri;

1)      Beynimizin sadece gerekli bilgiyi saklama etkisi yani beynimiz kendisine göre artık gerekli olmayan eski bilgileri yeni bilgiler için siler.

2)      Hayatta kalma ihtimalini arttırma etkisi : Araştırmacılar bu geçici hafıza kaybının hayatta kalma mekanizmasının bir kalıntısı olabileceğine inanıyor. Avcılar ve mağara sakinleri olduğumuz geçmiş yaşamda eski, güvenli çevremizi bırakıp yeni ve bilinmeyen bir çevreye gitmek tehlikeli kabul edilirdi. Bu yüzden yeni çevrede uyanık ve tetikte olabilmemiz için içgüdülerimiz eski çevreyi unutmamızı sağlardı. Bu yüzden kapı, beynimizin yeni şeyleri keşfedip onlara odaklanabilmesi için diğer odada düşündüklerini unutmasını sağlayan bir tetikleyici gibidir.

   Aslında bir yandan da araştırmalar beynimizin güçlü bir bilgisayar gibi çalıştığını, aynı anda eş güdümlü işler gerçekleştirebildiğini söylüyorken bazen beynimizin duvar ötesine geçtiğimizde neden bu gücünü gösteremediği sorusunun bir yanıtı olmalı. Yani neden bu etki her zaman olmuyor da sadece bazen oluyor. Bu durum uykusuzluk, yorgunluk, beynin çok fazla meşgul olması gibi fizyolojik etkenlerden kaynaklanıyor olabilir mi? Sanırım bilim dünyası henüz bu soruya bir cevap bulamadı. Biz kapı eşiği etkisinin normal bir durum olduğunu, herkesin başına gelebildiğini bilmemiz şimdilik bize yetmeli. Belki ilerleyen yıllarda cevabını öğrenmek mümkün olur.

KAYNAKÇA

https://www.webtekno.com/bir-odaya-girdigimizde-ne-yapacagimizi-unutup-donakalmamizin-sebebi-kapi-esigi-etkisi-h51065.html

https://ogrencikariyeri.com/haber/farkli-odaya-gectiginizde-aklinizdakini-unutma-durumu-kapi-esigi-etkisi

http://seyler.eksisozluk.com/bir-odaya-girdiginizde-birdenbire-ne-yapacaginizi-unutma-durumu-kapi-esigi-etkisi

https://www.bilgiustam.com/kapidoorway-etkisi-nedir/

http://www.buzzle.com/articles/have-you-experienced-the-doorway-effect.html

Görsellere erişim: https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/adimlar-ahsap-bitkiler-dis-1544420/   24.12.2019 saat: 10.20

https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/bas-beyin-bilgi-bilgiler-724994/ 24.12.2019 saat 10.21